Recesja dziąseł - czym jest i jak ją zatrzymać?

Recesje dziąseł, czyli tzw. „cofnięte dziąsła”, to coraz częściej spotykany problem. Kiedy dziąsła się cofają, szyjki zębów, a następnie ich korzenie zostają odsłonięte. Temu zjawisku często towarzyszy nadwrażliwość zębów, która objawia się krótkim, ostrym, zlokalizowanym bólem w następstwie zadziałania bodźca zewnętrznego, np. po wypiciu lub zjedzeniu zimnego pokarmu.

Obecnie pacjenci coraz częściej szukają pomocy specjalistów periodontologów, a przyczyną ich zgłoszeń często jest nie tylko nadwrażliwość zębów z obnażonymi szyjkami i korzeniami, lecz także niesatysfakcjonująca estetyka zębów dotkniętych recesją. W przypadku recesji dziąseł istotne jest jak najszybsze wychwycenie problemu i ustalenie jego głównej przyczyny, by nie doprowadzić do pogłębienia, a do zatrzymania recesji.

Dlaczego dziąsła się cofają i co to znaczy?

Recesja dziąseł polega na „cofaniu się” dziąseł, a więc przesunięciu ich brzegu poniżej szyjki zęba. Recesje mogą wystąpić zarówno po zewnętrznej (tzw. policzkowej), jak i po wewnętrznej (tzw. językowej) powierzchni zęba. Najczęściej występują u osób o wysokim standardzie higieny jamy ustnej.

Przyczyna recesji dziąseł jest złożona i możemy wyróżnić wiele powodów takiego obrazu klinicznego. Należy uwzględnić zaburzenia morfologiczno-anatomiczne, a więc m.in.: grubość blaszki kostnej pokrywającej korzeń zęba, grubość i fenotyp dziąseł, przyczepy wędzidełek, a także problemy zębowe - stłoczenia, rotacje, nieprawidłowe ustawienie i nieprawidłowy tor wyrzynania zębów.

Bardziej podatnymi na wystąpienie recesji są pacjenci z nieprawidłowym ustawieniem zębów (wadami ortodontycznymi) oraz pacjenci o tzw. „cienkim fenotypie dziąsła” - z delikatnym dziąsłem o małej grubości, podatnym na urazy.

Na czynniki anatomiczne nakładają się także inne przyczyny powstawania recesji:

• błędne nawyki szczotkowania (niewłaściwa, zbyt traumatyczna technika szczotkowania, w której przeważają ruchy poziome, tzw. szorowanie; niewłaściwy dobór twardości włosia szczoteczki - zalecane są szczoteczki o miękkim włosiu; niewłaściwa, zbyt duża siła nacisku szczoteczki podczas oczyszczania zębów),
  
• przewlekłe stany zapalne dziąseł i przyzębia, nawet o nieznacznym nasileniu,
• piercing (kolczykowanie) warg i języka,
  
• niewłaściwie dostosowane aparaty ortodontyczne i protezy.
  

Bardzo istotną i często występującą przyczyną wystąpienia recesji dziąseł, a więc "cofania się” dziąseł, jest przewlekle utrzymujący się stan zapalny. Dlatego też tak istotne są regularne wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym oraz zgłaszanie się na zabieg higienizacji przynajmniej raz w roku do lekarza dentysty lub higienisty stomatologicznego.

Dlaczego dbanie o zdrowe dziąsła jest tak ważne?

Różowe, lśniące, gładkie dziąsła są obrazem zdrowych dziąseł. Wszelkie zaczerwienienia, obrzęki i ból mogą świadczyć o toczącym się w ich obrębie stanie zapalnym. Podobnie krwawienie dziąseł (występujące np. podczas szczotkowania czy nitkowania zębów) powinno pacjenta zaniepokoić i skłonić do wizyty w gabinecie stomatologicznym.

Zdrowe, nie cofnięte przez recesje dziąsła, są nie tylko obrazem zdrowia, lecz także czynnikiem warunkującym estetykę naszego uzębienia. Dziąsła stanowią barierę ochronną i zapobiegają przedostawaniu się bakterii do tkanek zębów (szczególnie do korzeni zębów, w których próchnica rozwija się szybciej niż w szkliwie) i głębszych tkanek przyzębia. Zaawansowane i przewlekłe stany zapalne przyzębia mogą prowadzić do utraty tkanki kostnej, w której umocowane są zęby, a w konsekwencji - do rozchwiania i utraty zębów.

Czy można zatrzymać recesję dziąseł?

Obecność recesji dziąsłowych powinna być sygnałem ostrzegawczym dla każdego pacjenta. Wskazana jest konsultacja u lekarza dentysty i wychwycenie głównej przyczyny wywołującej recesje.

W przypadku uszkodzeń mechanicznych spowodowanych niewłaściwą techniką szczotkowania, zmiana metod i środków pomocniczych może zapobiec pogłębianiu się problemu. Nie należy używać zbyt silnego nacisku szczoteczki do zębów. Sposobem na uniknięcie przykładania nadmiernej siły do powierzchni zębów podczas szczotkowania jest trzymanie szczoteczki do zębów jak pędzelka lub długopisu zamiast chwytania szczoteczki całą pięścią.

Istotna jest także poprawna technika szczotkowania, której można nauczyć się podczas wizyty u higienisty stomatologicznego. Należy unikać ruchów szorowania, ponieważ ruchy poziome są najbardziej traumatyczne i szkodliwe dla dziąseł. Zalecana jest technika wymiatania (tzw. technika "roll"), a więc delikatne szczotkowanie zębów ruchami w kierunku od linii dziąseł do koron zębów. W przypadku recesji lub innych problemów z dziąsłami najlepiej sprawdzają się szczoteczki do zębów o miękkim włosiu. Staraj się unikać szczoteczek twardych.

Jeśli zostało stwierdzone zapalenie przyzębia (potocznie nazywane “paradontozą”), bardzo istotne jest dokładne dbanie o higienę jamy ustnej, aby precyzyjnie usuwać odkładającą się na zębach i na linii dziąseł płytkę bakteryjną. Dobrym pomysłem jest stosowanie pasty do zębów meridol® Ochrona Dziąseł zawierającej cynk i aminę - składniki, które zapewniają działanie antybakteryjne i pomagają w walce z zapaleniem przyzębia.

Konieczne jest także stosowanie dodatkowych akcesoriów do oczyszczania przestrzeni między zębami, takich jak nici lub taśmy dentystyczne, a także szczoteczki międzyzębowe, które umożliwiają dokładne oczyszczenie dziąseł między zębami. Niezbędne są także regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym w celu wykonywania profesjonalnej higienizacji.

Możliwe jest zatrzymanie tego procesu recesji na jego początkowym etapie. W przypadku zaawansowanych recesji istnieje szereg chirurgicznych technik regeneracyjnych. W tym celu zaleca się konsultację u specjalisty periodontologa, który zaproponuje odpowiednią technikę leczenia chirurgicznego recesji dziąseł, np. pokrycia recesji za pomocą przeszczepu.

Bibliografia:

• Renata Górska, Tomasz Konopka, Periodontologia współczesna, Med Tour Press International, 2013
• Marta Cieślik-Wegemund, Wiktoria Wierzba, Alicja Targońska, Marta Sitek, Leczenie pojedynczej recesji dziąsła z wykorzystaniem techniki tunelowej i przeszczepu łącznotkankowego – opis przypadku, Implantologia Stomatologiczna, PSI Implant Dentistry, 2019