Jakie produkty spożywcze są dobre dla dziąseł?

Priorytetem w zachowaniu zdrowia jamy ustnej powinna być dbałość o tkanki przyzębia, czyli dziąsła i kości. Dotyczy to zarówno dorosłych, jak i dzieci. Mogłoby się wydawać, że spożywane produkty nie mają wpływu na zdrowie dziąseł, jednak jest to błędne przekonanie.

Dieta odgrywa w tej kwestii znaczącą rolę, a ignorowanie objawów, takich jak krwawiące i zaczerwienione dziąsła lub obrzęknięte brodawki dziąsłowe może mieć poważne konsekwencje nie tylko dla uśmiechu, ale również zdrowia ogólnego. Tak więc - co jeść, aby cieszyć się zdrowymi dziąsłami? Jakie produkty są dobre dla dziąseł i pozytywnie wpływają na ich kondycję?

Wpływ kondycji tkanek przyzębia na nasze zdrowie

Przyzębie to zespół tkanek, które otaczają i utrzymują ząb w zębodole. W jego skład wchodzą dziąsła oraz kość. O zdrowiu dziąseł świadczy brak krwawienia, zaczerwienienia oraz obrzęku. W prawidłowych warunkach tkanka kostna nie ulega zanikowi. Przyzębie pełni przede wszystkim funkcję ochronną.

Zła higiena jamy ustnej powoduje zaleganie złogów bakteryjnych na zębach. Odpowiedzią dziąseł na bakterie jest stan zapalny. W ten sposób dochodzi do powstania zapalenia dziąseł. Gdy nie jest ono leczone, to postępuje dalej i przechodzi w zapalenie przyzębia. Powstają kieszonki przyzębne. Mogą pojawiać się recesje dziąsłowe, czyli obniżenie linii dziąseł. Może wystąpić ruchomość zębów, z czasem prowadząca do ich utraty. Taki stan przyzębia sprzyja przenikaniu bakterii do ogólnego krwiobiegu. Z tego powodu zapalenie przyzębia ma związek z chorobami ogólnymi, takimi jak zawał mięśnia sercowego, udar mózgu czy cukrzyca.

Najprostszym sposobem zapobiegania chorobom przyzębia jest profilaktyka, która obejmuje optymalną higienę jamy ustnej. Polega ona na szczotkowaniu zębów dwa razy dziennie, stosowaniu nici dentystycznej lub szczoteczek międzyzębowych, płukaniu jamy ustnej płynami oraz czyszczeniu języka. Istotne są wizyty kontrolne u lekarza dentysty i poddawanie się profesjonalnej higienizacji. Drugim ważnym czynnikiem jest dieta - ona również ma duże znaczenie w związku ze zdrowiem przyzębia.

Rola odżywiania w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej

Dobrze zbilansowana dieta wpływa pozytywnie na zęby, przyzębie i błonę śluzową. Nieprawidłowy sposób żywienia jest odpowiedzialny za rozwój procesów chorobowych. Osoby źle odżywiające się często cierpią na niedobory białka, witamin i składników mineralnych. Zwiększa to podatność na infekcje bakteryjne, ponieważ funkcja układu odpornościowego ulega osłabieniu.

Nadwaga również ma negatywny wpływ na odpowiedź immunologiczną. U osób otyłych obserwuje się zwiększoną podatność na choroby przyzębia ze względu na ogólnoustrojowy odczyn zapalny. Dlatego zarówno niedożywienie, jak i otyłość są czynnikami ryzyka zapalenia przyzębia.

Witaminy i mikroelementy a zdrowe dziąsła

Zapalenie przyzębia to przewlekła choroba infekcyjna tkanek otaczających ząb, która charakteryzuje się ich stopniową utratą. Tworzą się kieszonki dziąsłowe, w których przeważa liczba patogennych bakterii. Niszczą one bezpośrednio tkanki oraz osłabiają mechanizmy obronne organizmu. Niedobory lub nadmiary niektórych substancji w diecie zaostrzają przebieg chorób dziąseł i przyzębia. Dieta uboga w białko, witaminy i nienasycone kwasy tłuszczowe sprzyja zaburzeniom metabolicznym. Zaburzenie równowagi pomiędzy oksydantami a antyoksydantami prowadzi do wzmożonych reakcji zapalnych. 

Jakie witaminy na zapalenie dziąseł i inne dolegliwości?

• Witamina C: według badań naukowych japońskich profesorów, niski poziom witaminy C zwiększa ryzyko zapalenia przyzębia. Owoce cytrusowe, rokitnik, dzika róża zawierają duże ilości witaminy C, która pomaga w zachowaniu zdrowego przyzębia. Warzywa również mogą zaspokoić to zapotrzebowanie. Brokuły, brukselka, kapusta i pomidory to także doskonałe źródło witaminy C.
• Witamina A: innym bardzo ważnym składnikiem diety jest witamina A. Jej niedobór powoduje zaburzenia wydzielania śliny i w konsekwencji wystąpienie suchości błon śluzowych w jamie ustnej. Zbyt mała ilość śliny zaburza równowagę mikrobiologiczną i utrudnia regenerację nabłonka.
• Witamina B: niedobór witamin z grupy B może być przyczyną uczucia pieczenia jamy ustnej, pęknięć czerwieni wargowej lub zapaleń kątów ust. 
• Witamina D i E: odnowę komórkową wspomaga witamina E, a witamina D odgrywa ważną rolę w metabolizmie wapnia. Aby wspomóc gojenie i regenerację błony śluzowe, należy włączyć do diety produkty o wysokiej zawartości kwasu foliowego.

Makroelementy i inne składniki

Makroelementy takie jak wapń, fosfor, magnez są składnikiem zębów i kości. Stanowią ważną część diety. Fosfor współdziałając z wapniem uczestniczy w mineralizacji kości. Najlepszym źródłem tych składników mineralnych jest nabiał. Zaś produkty takie jak orzechy, nasiona słonecznika, sezam czy rośliny strączkowe są bogate w magnez.

Jedzenie owoców i warzyw niesie również ze sobą korzyści związane z zawartością w nich polifenoli. Wykazują one działanie antyoksydacyjne. Palenie papierosów, picie alkoholu, stres czy źle zbilansowana dieta powodują powstanie reaktywnych form tlenu, czyli wolnych rodników. Inicjują one uszkodzenia na poziomie komórkowym, prowadząc do zwiększonego ryzyka powstania chorób przyzębia. Mechanizm działania antyoksydacyjnego polifenoli związany jest z unieszkodliwianiem wolnych rodników. Ich źródłem są jagody, jeżyny, maliny oraz herbata.

Surowe owoce i warzywa są idealne jako przekąska, ponieważ zawierają duże ilości błonnika. Wymagają one aktywnego żucia, które stymuluje wydzielanie śliny. Powoduje to neutralizację kwasów w jamie ustnej. Zaleca się jednak umiarkowane spożycie owoców, takich jak banany czy winogrona o szczególnie wysokiej zawartości fruktozy, ponieważ mogą sprzyjać rozwojowi próchnicy zębów.

Jaka dieta wpływa korzystnie na zdrowie dziąseł?

Dieta charakteryzująca się niskim spożyciem cukrów, wysokobiałkowa, bogata w produkty o dużej zawartości błonnika i wysokim stosunku kwasów tłuszczowych omega-6 do omega-3 zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby przyzębia.

Należy również pamiętać o właściwym nawodnieniu –  co najmniej 2 litry wody wypijanej codziennie. Przyprawy przeciwzapalne, takie jak kurkuma czy imbir również mogą wspomagać gojenie tkanek. Racjonalne odżywianie i włączanie do diety składników bogatych w witaminy oraz mikro- i makroelementy wspomaga działanie układu odpornościowego, co wpływa korzystnie na zdrowie dziąseł i zębów.

Bibliografia:

• Martinon P, Fraticelli L, Giboreau A, Dussart C, Bourgeois D, Carrouel F., Nutrition as a Key Modifiable Factor for Periodontitis and Main Chronic Diseases. J Clin Med. 2021 Jan 7;10(2):197. doi: 10.3390/jcm10020197. PMID: 33430519; PMCID: PMC7827391.
• Tada A, Miura H. The Relationship between Vitamin C and Periodontal Diseases: A Systematic Review. Int J Environ Res Public Health. 2019 Jul 11;16(14):2472. doi: 10.3390/ijerph16142472. PMID: 31336735; PMCID: PMC6678404.
• Renata Górska, Tomasz Konopka, Periodontologia współczesna, Med Tour Press International, 2013
• Olczak-Kowalczyk Dorota, Joanna Szczepańska, and Urszula Kaczmarek, Współczesna stomatologia wieku rozwojowego, Med Tour Press International, 2017.
• https://www.perio.org/for-patients/gum-disease-information/
• https://www.mouthhealthy.org/en/nutrition/food-tips